Araç kullanımını kolaylaştıran otomatik şanzımanlar son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır. Otomatik şanzımanlar sayesinde sürücüler vites değiştirmek ve debriyaj kullanmak zorunda kalmazlar, vites geçişleri otomatik olarak yapılır. Manuel şanzımanlara göre sürüş konforunu bir hayli arttırdığı için çokça tercih edilen otomatik şanzımanların bazı çeşitleri vardır.
Otomatik şanzıman çeşitleri:
Otomatik şanzımanlar temel olarak ikiye ayrılırlar:
- Tam otomatik şanzımanlar
- Yarı otomatik şanzımanlar
Bunların dışında tiptronik şanzıman denilen bir otomatik şanzıman türü de vardır. Vites kolunun ileri geri hareket ettirilmesiyle veya direksiyondaki iki kolla kullanılan bu vites türü tam otomatik de yarı otomatik de olabilir.
Tam otomatik şanzıman çeşitleri:
Tam otomatik şanzımanlar kendi aralarında ikiye ayrılırlar:
- Klasik tam otomatik şanzımanlar
- CVT şanzımanları
Klasik tam otomatik şanzımanlarda debriyaj kavrama görevini gerçekleştirmesi için bir tork konvertörü bulunur. Vites kademeleri ise planet dişlilerdeki dişli oranları tarafından belirlenir. Vites, şanzıman kontrol ünitesi tarafından çalıştırılır. Vites değişimleri, planet dişlilerin durdurulması ve hareket ettirilmesi yoluyla gerçekleşir. Klasik tam otomatik şanzıman en iyi sürüş konforunu sağlar fakat tork konvertöründen dolayı yakıt tüketimini artırır.
CVT şanzımanlarına Japon şanzımanları da denebilir çünkü Japon firmaları tarafından çok kullanılır. Bu şanzımanlarda vites kademeleri sabit değildir, sürekli olarak değişir. Vites kademeleri şanzıman kontrol ünitesi tarafından belirlenir ve sürücü vites değiştirebilir. Vites kademesi değişebildiği için içten yanmalı bir motor için en ideal şanzımandır.
Yarı otomatik şanzıman çeşitleri:
Yarı otomatik şanzımanlar aslında otomatikleştirilmiş manuel şanzımanlardır. Yarı otomatik şanzımanlar da kendi aralarında ikiye ayrılırlar:
- Tek kavramalı yarı otomatik şanzımanlar
- Çift kavramalı yarı otomatik şanzımanlar
Tek kavramalı yarı otomatik şanzımanlarda dişli yapısı manuel şanzımanlarla aynıdır. Vites geçişleri daha çok hissedilir. Tam otomatik şanzımanlara ve çift kavramalı yarı otomatik şanzımana göre sürüş konforu daha azdır. Tek debriyajlıdır.
Çift kavramalı yarı otomatik şanzımanlarda çift debriyaj bulunur. Çift kavramalı şanzımanların dişli yapısı da manuel şanzımanlarla aynıdır. Fakat vites değişimi tek kavramalı şanzımanlardan farklıdır. Vites geçişleri tam otomatik şanzımanlara göre daha çok, tek kavramalı şanzımana göre daha az hissedilir. En çok dizel araçlarda kullanılan bu şanzıman en az yakıt tüketen otomatik şanzımandır.